Indien het bestuursorgaan een besluit neemt dat afwijkt van een met het oog daarop krachtens wettelijk voorschrift uitgebracht advies, wordt zulks met de redenen voor de afwijking in de motivering vermeld.
Dit artikel is met ingang van 1 januari 1994 ingevoerd bij wet van 4 juni 1992 Stb. 315 (wetsvoorstel 21 221)
[bron: PG Awb I, p. 275-276]
[Eindtekst] Artikel 4:20 [4.1.4.6]
Indien het bestuursorgaan een beschikking geeft die afwijkt van een krachtens wettelijk voorschrift met het oog daarop uitgebracht advies wordt zulks met de redenen voor de afwijking in de motivering vermeld.
VO = VvW
Tekst RvS = VvW
Voorstel van wet
Indien het bestuursorgaan een beschikking geeft die afwijkt van een krachtens wettelijk voorschrift met het oog daarop uitgebracht advies, wordt zulks met de redenen voor de afwijking in de motivering vermeld.
Memorie van toelichting
Wanneer bij wettelijk voorschrift is bepaald dat een bestuursorgaan het advies van een adviesorgaan moet inwinnen, zal het bestuursorgaan niet zonder meer van zo'n advies mogen afwijken: dat zou het advies immers volstrekt nutteloos maken. Afwijking zal in het algemeen dan ook gemotiveerd moeten geschieden. Dat is een eis die ook uit de jurisprudentie te destilleren is. Zie bij voorbeeld Afd. rechtspraak 1 juli 1985, AB 1986, 241, waarin de Afdeling rechtspraak overwoog dat het bestuur weliswaar bevoegd is van een advies af te wijken, maar dat zulks, nu het een wettelijk voorgeschreven advies betreft, niet zonder deugdelijke motivering mag geschieden. Zie ook Afd. rechtspraak 17 december 1980, AB 1980, 386, m.n., waarin de Afdeling uitmaakte dat de vermelding van «ampel beraad» niet voldoende is als motivering voor de afwijking van een uitgebracht advies; de Kroon achtte voorts een beslissing in strijd met het motiveringsbeginsel nu noch uit de overwegingen van de bestreden beschikking, noch bij de behandeling van het verzoek om voorziening was gebleken welke redenen de betrokken minister had gehad het advies van de Omroepraad niet te volgen (KB 18 juli 1973, AB 1975,14).
Een zodanige «verantwoordingsplicht» bestaat niet ten aanzien van afwijking van interne ambtelijke adviezen. Zulke adviezen zijn dan ook van de hier geformuleerde bepaling uitgesloten, voor zover het adviezen betreft die niet «krachtens wettelijk voorschrift» zijn uitgebracht. Als voorbeeld moge de uitspraak dienen waarin de Afdeling rechtspraak oordeelde dat de gemeenteraad niet gehouden was uitdrukkelijk de afwijking van het advies van de directeur van de gemeentelijke dienst gemeentewerken te motiveren, aangezien het een intern ambtelijk advies betrof (Afd. rechtspraak 9 oktober 1980, AB 1981,140, m.n.).
Een grensgeval wordt wellicht gevormd door adviezen van diensten die wel enigszins «ambtelijk» zijn, maar welker adviezen toch wettelijk voorgeschreven zijn. Te denken valt aan de verschillende organen van het Staatstoezicht. Door de formulering van het onderhavige artikel wordt echter buiten twijfel gesteld dat, indien zo'n advies wettelijk voorgeschreven is, de afwijking ervan gemotiveerd zal moeten geschieden. Overigens zullen over dit soort situaties veelal specifieke wettelijke bepalingen geformuleerd zijn. Zie bij voorbeeld artikel 39, tweede lid, van de Wabm. Daarin is bepaald: «De beschikking vermeldt hetgeen is overwogen omtrent de (…) uitgebrachte adviezen (…)». In samenhang met de artikelen 1 en 36 van die wet en met (bij voorbeeld) artikel 25 van de Wet inzake de luchtverontreiniging wordt duidelijk, dat afwijking van een advies van de milieu inspectie dus moet worden gemotiveerd.
Overigens zullen zich situaties kunnen voordoen waarin een uitdrukkelijke motivering voor de afwijking van een advies niet strikt noodzakelijk is. Dat kan het geval zijn wanneer een adviesorgaan afwijzend heeft geadviseerd over een bepaalde aanvraag en het bestuursorgaan de aanvraag niettemin wil inwilligen. Wanneer in zo'n situatie geen belanghebbende geschaad wordt door die inwilliging, wanneer er dus met andere woorden geen behoefte bestaat aan een motivering van de afwijking, zal het bestuursorgaan daarvan kunnen afzien. In de onderlinge relatie tussen bestuur en adviesorgaan kan het wellicht in de rede liggen dat het bestuur enig inzicht geeft in de redenen voor afwijking van het advies, zeker als zulks vaker gebeurt, maar de motivering van de beschikking zelf hoeft daar niet mee belast te worden. De mogelijkheid tot het achterwege laten van de motivering is geopend in artikel 4.1.4.4.
Voorlopig verslag II
[2.144] Het lid van de R.P.F. fractie vroeg om welke reden in dit artikel niet de formulering «bij of krachtens wettelijk voorschrift» (zie artikel 3.1.1.) wordt gebezigd, maar slechts «krachtens wettelijk voorschrift»?
[2.145] De VUGA adviseert de volgende tekst:
In artikel 4.1.4.6. welk volgens het VUGA voorstel 3.6.5. wordt, dienen de woorden «krachtens wettelijk voorschrift» te vervallen. Kan de regering met de tekstvoorstellen instemmen?
Memorie van antwoord II
(2.144) Deze vraag betreft een kwestie van wetgevingstechniek. In het onderhavige artikel wordt de term «krachtens wettelijk voorschrift» gebruikt ter aanduiding van de grondslag van een advies: dat advies wordt uitgebracht op grond van, anders gezegd «krachtens» een wettelijk voorschrift. Naar zijn aard wordt een advies zelf niet uitgebracht bij wettelijk voorschrift. Men zie bijvoorbeeld ook artikel 4.1.4.2, tweede lid, waarin is bepaald dat een beschikking moet vermelden «krachtens welk wettelijk voorschrift» zij is gegeven: per definitie is ook een beschikking zelf geen wettelijk voorschrift.
De uitdrukking «bij of krachtens wettelijk voorschrift», gehanteerd in artikel 3.3.1, wordt in een ander verband gebruikt. Daar wordt een adviseur gedefinieerd als iemand die «bij of krachtens wettelijk voorschrift» belast is met een adviestaak. Die taak kan bij wettelijk voorschrift (bijvoorbeeld in een wet) zijn opgelegd, maar ook is denkbaar dat de wet zelf slechts een bevoegdheid voor een bestuursorgaan creëert om een bepaald orgaan advies te vragen. In zo'n geval wordt het adviesorgaan pas met de specifieke taak «belast» door de opdracht van het bestuursorgaan, dat de bevoegdheid daartoe ontleent aan het wettelijk voorschrift. In dat geval is het orgaan met de adviestaak belast krachtens wettelijk voorschrift.
(2.145) De woorden «krachtens wettelijk voorschrift met het oog daarop uitgebracht» kunnen niet worden gemist, omdat anders ook de afwijking van een intern, ambtelijk advies zou moeten worden gemotiveerd. Dit is niet alleen in strijd met de verantwoordelijkheidsverdeling tussen bestuursorganen (ministers, colleges van burgemeester en wethouders, colleges van gedeputeerde staten, burgemeesters etc.) en de hen ten dienste staande ambtenaren maar zou ook tot onaanvaardbare en overbodige bestuurslasten leiden. Beslissingen van bestuursorganen zijn veelal keuzes tussen soms tegenstrijdige interne adviezen. Naar buiten moet de beschikking zelf wel gemotiveerd worden, maar behoort niet in discussie te worden gegaan over de verschillende interne adviezen.
Dit artikel is met ingang van 1 januari 1998 ingevoegd bij wet van 20 juni 1996 Stb. 333 (wetsvoorstel 23 700)
[bron: PG Awb III, p. 157]
[Eindtekst] Artikel 3:50
Indien het bestuursorgaan een besluit neemt dat afwijkt van een met het oog daarop krachtens wettelijk voorschrift uitgebracht advies, wordt zulks met de redenen voor de afwijking in de motivering vermeld.
VO = VvW
Tekst RvS = VvW
VvW = Eindtekst
Memorie van toelichting
Deze bepaling komt overeen met artikel 4:20.